جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «إبصار العین فی أنصار الحسین علیه‌ السلام» اثر شیخ محمد سماوی، درباره یاران امام حسین (ع) در واقعه کربلا و قبل از آن، اعم از شهدا و مجروحان است. مؤلف در این کتاب، ۱۱۲ نفر از یاران امام را با ذکر طوایف و قبایل آنان بیان می‌ کند. نویسنده پیش از بحث اصلی به مختصری از زندگی امام پرداخته است. سپس کتاب را به ۱۷ مقصد تقسیم نموده و در هر مقصد از یک خاندان یا قبیله سخن گفته است.

«حکمتها و اندرزها» تالیف شهید مرتضی مطهری، مجموعه‏ ای است مشتمل بر مقالاتی از استاد شهید آیت‏ الله مطهری که در سالهای 1339 تا 1341 هجری شمسی برای یک برنامه عمومی‏ آشنایی با فرهنگ اسلامی و جهت ایراد به صورت گفتار و خطابه به رشته‏ تحریر در آمده است و بیشتر مطالب آن پیرامون راه و رسم زندگی و دستورات‏ اسلام در این باب است. از جمله مطالب شیرین این کتاب مقالاتی است با عناوین: • اغتنام فرصت • سیره رسول اکرم • صبر • علل مفاسد اخلاق • آثار ایمان به خدا • نهضت حسینی • حکومت عقل

کتاب «حماسه حسینی جلد 2» تالیف استاد شهید مرتضی مطهری است. حماسه حسینی مجموعه ای مشتمل بر همه سخنرانی ها و یادداشت های استاد شهید آیت اللّه مرتضی مطهری درباره حادثه کربلا است. جلد دوم مجموعه «حماسه حسینی» شامل نوشته ها و یادداشت های استاد شهید آیت اللّه مرتضی مطهری در این باب است. این کتاب حاوی مطالبی است که استاد شهید به مرور ایام نگاشته اند و هدف از این نگارش، یادداشت مطالب قابل توجه جهت مراجعات بعدی یا آمادگی برای سخنرانی بوده است.

پژوهش پیش رو، تحقیق درباره «مبانی قرآنی و روایی زیارت عاشورا» می‌باشد که سعی شده تعدادی از عناوین وموضوعات مطرح شده در زیارت عاشورااز منظر آیات و روایات مورد تحقیق وبررسی قرار گیرند.این پایان‌نامه دارای شش فصل است که فصل اول آن به کلیات پرداخته است. فصل دوم: شامل مبانی بحث می‌شود که دارای چهار بخش بنامهای: بخش اول: زندگی‌نامه امام حسین(ع)، بخش دوم: توصیف تربت کربلا در روایات، بخش سوم: ثواب زیارت امام حسین(ع) و پاداش گریه بر امام حسین(ع) و اجر زائران و بخش چهارم: زیارت عاشورا در کهن‌ترین کتب و بررسی سند زیارت عاشورا و کیفیت خواندن زیارت عاشورا و فضیلت خواندن زیارت عاشورا و اعتراض شیخ بهایی به فضایل زیارت عاشورا می‌باشد.فصل سوم: عنوان «زیارت عاشورا و ترجمه آن و قطعه بندی آن» است. فصل چهارم: عنوان «سلام و صلوات و رحمت و مغفرت و قدم صدق در آیات و روایات می‌باشد» که دارای پنج بخش می‌باشد. بخش اول: سلام، بخش دوم: صلوات، بخش سوم: رحمت، بخش چهارم: مغفرت و بخش پنجم: قدم صدق. فصل پنجم: عنوانش «حمد و شکر و شفاعت و مقام محمود و شهادت و تولی در آیات و روایات» می‌باشد که دارای شش بخش با عنوانهای: بخش اول: حمد، بخش دوم: شکر، بخش سوم: شفاعت، بخش ششم: مقام محمود، بخش پنجم: شهادت، بخش ششم: تولی، می‌باشد. فصل ششم: عنوانش «لعن و تبری در آیات و روایات» که شامل دو بخش می‌شود: بخش اول: لعن و بخش دوم: تبری و بالاخره نتیجه‌گیری و در انتها از منابع یاد شده است.

حادثه عاشورا رخداد بسیار مهمی بود که در فاصله کوتاهی پس از حیات پیامبر اتفاق افتاد.و به نماد حماسه و شجاعت در مکتب تشیع مبدل گشت. اهمیت این نهضت عظیم در تاریخ اسلام و تشیع مبینضرورت پرداختن به ابعاد مختلف این نهضت بزرگ است. بر این اساس پژوهش حاضر که از نوع پژوهش های کیفی است با استفاده از تفسیر متن و تحلیل گفتار ضمن بررسی سیره امام حسین علیه السلام رهبر بزرگ نهضت عاشورا،ابعاد تربیتی این واقعه عظیم را تبین نموده به این نتایج دست یافته است: هدایت و رشد، حیات طیبه و عبودیت ، از جمله اهداف تربیتیامام حسین در جریان واقعه عاشورا محسوب می شود. توحید، عدالت، اثر پذیری ظاهر از باطن، اثر پذیری باطن از ظاهر ، پرهیز از انفعال، کرامت، خردورزی....از جمله مبانی تربیتی رویکرد تربیتی امام حسین علیه السلام است که اصول توحید نظری ، توحید در پرستش، تحول باطن ، بهسازی محیط اجتماعی، هدایت فردی، مسئولیت پذیری، عزتمداری در سیره فردی و در تعاملات اجتماعی و تعقلاز این مبانی نشات گرفته اند. مربی بزرگ عاشورا در راستای تحقق اهداف تربیتی خود و متناسب با اصول تربیتی از شیوه های تربیتی متناسب بهره می بردند نیایش، عبادت پیشگی، مبارزه با تبعیض نژادی، ادای حقوق دیگران، ظلم ستیزی، اعطای بینش، اصلاح ساختار جامعه و.....از جمله این روش‌های تربیتی است.

این پژوهش به بررسی نقش فشارهای سیاسی- اجتماعی، در پیدایش و تقویت فرقه‌های شیعی، از آغاز شکل‌گیری شیعه تا پایان امامت امام‌محمدباقر(ع) پرداخته است. پس از رحلت پیامبر(ص) و انکار جانشینی حضرت علی (ع) توسط اکثریت جامعه‌ی اسلامی آن روز، شیعیان پیرو امام علی(ع) نسبت به غاصبین مقام خلافت معترض بودند به همین دلیل آنان همواره از طرف دستگاه حاکم تحت فشار بودند که اوج این فشارها از سال 41تا حدود پایان قرن اول هجری بوده است. این فشارها و اختناق سبب ناتوانی بخشی از جامعه‌ی شیعه در شناخت حقیقی امام معصوم و باعث به وجود آمدن گرایش‌های انحرافی و پیدایش یا تقویت فرقه‌های شیعی شد.

شیعیان در تمام دنیا همه‌ساله یاد و خاطره شهیدان کربلا را زنده نگه ‌می‌دارند و در ماه محرم به ‌سوگ می‌نشینند. شیعیان افغانستان نیز اهتمامی ویژه به برپایی عزاداری‌های حسینی دارند و این امر، قدمتی به پیشینة حضور تشیع در این کشور دارد.نوشتار زیر در دو بخش به این موضوع پرداخته است: بخش نخست اشاره‌ای کوتاه به سیر تاریخی عزاداری‌های حسینی در افغانستان، به‌ویژه کابل دارد؛ در بخش دوم به چگونگی برگزاری این مراسم، مانند سبک عزاداری، علایم و نمادها، زنانه‌خوانی، ساختار تکیه‌خانه، نحوه اجرای مراسم طی یک روز و. . . در شهر کابل پرداخته شده است. این بخش بیشتر به مشاهدات نویسنده و مصاحبه با افراد مطلع متکی است.

در این تحقیق ابتدا در ضمن بخش اول که تحت عنوان کلیات نگاشته شده است، به تبیین موضوع، ضرورت موضوع، سوالات تحقیق، اهداف پژوهش و روش تحقیق و پیشینه آن پرداخته شده است و نیز ضمن بررسی معانی لغوی و اصطلاحی واژه های کلیدی، به اهمیت اخلاق اشاره شده است. در این تحقیق، اخلاق به دو قسمت فردی و اجتماعی تقسیم شده است و در اخلاق فردی، جلوه های اخلاق فردی در قیام اباعبدالله الحسین (ع) مورد بحث قرار گرفته و مصادیق رفتاری و گفتاری حضرت در قیام عاشورا، تحلیل و ارزیابی شده است. و همچنین در بعد اجتماعی به نمونه هایی از اخلاق اجتماعی آن حضرت که در این نهضت بزرگ و بی مانند جلوه گری کرده است، پرداخته شده است. و در خاتمه با جمع بندی نتیجه گیری و فهرست منابع رساله خاتمه می یابد.

این نوشتار با عنوان «رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه» در پاسخ به این سئوال که رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه چه بوده است؟چرا؟این فرضیه رامطرح می کند که آل بویه در رویکرد به رخداد عاشورا نه به شیوه تاریخی که منتج به الگوگیری ازآن شود بلکه به شیوه کلامی به آن توجه نمودند که نگاه خاصی به مقولات فراتاریخی وغیرقابل الگوگیری داشت.برای اثبات این فرضیه ابتدا نگاهی به شرایط سیاسی اجتماعی حاکم برعصرآل بویه وسیاست مذهبی حاکمان آل بویه می اندازیم. چرا که رویکرد به این واقعه مهم، مانند هرتحول دیگری ازشرایط سیاسی-اجتماعی جامعه یا نحوه نگرش حاکمان به مسائل تأثیر و تأثر می پذیرد.شرایط بوجود آمده دراین دوره برای شیعیان درابراز علنی عقائد و باورهای دینی خود حائزاهمیت است.درادامه به رویکردهایی که در دوره آل بویه به رخداد عاشورا در حوزه نظر وعمل وجود داشته است پرداخته شده و به نقش مورخان وارباب مقاتل و شعر شعرا ومرثیه سرایان حسینی که دراین دوره ی حکومتی ازنمود و ویژگی خاصی برخوردار است در تبیین این واقعه عظیم، اشاره شده است. به رویکرد و اقدامات عملی هیأت حاکمه در توجه دادن اذهان به این فرایند و نحوه تعامل آنها با اکثریت اهل سنت جامعه درپرتو آن نیز اشاره شده است.درپایان با تأکید براین مسئله که آل بویه سیاست تسامح وتساهل را درهمه امور به ویژه امور مذهبی دنبال می کردند وهر چند که در برپایی مراسم سوگواری شهدای کربلا همت گماردند و دراحیاء ورونق مراسم وتوجه دادن به مشاهد مشرفه شیعه خصوصاً کربلای معلی تلاش زیادی ازخود نشان دادند، اما به دلیل وجود اختلافات مذهبی درجامعه وسپاه تحت امرآنان وحاکمیت وخلافت اهل سنت که در بین مسلمانان مشروعیت داشت وریشه داربود درصورت داشتن رویکردی تاریخی به رخداد عاشورا باعث تحریک جامعه برعلیه حاکمیت خودشان می شد چرا که قیام علیه ظلم وبی عدالتی وبرعلیه خلافت غیرحق دردرون حادثه عاشورا نهفته است.لذا سعی شده است که درمعرفی این قیام جنبه های کلامی وماورائی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. رویکردهای کلامی بیشتردر میان مورخین وعلماء شیعه که علم وعصمت امام را مد نظر قرار می دهند وجود دارد.چرا که در قرن 4 و 5 هجری کلام شیعه رشد وگسترش چشمگیری داشته است و رویکرد ماورائی بیشتر درمیان علماء ومقتل نویسان اهل سنت از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

دو حادثه بزرگ در عالم اسلام و دوران ائمه اطهار (عليهم السلام)وجود دارد که در طول تاريخ حيات بشري نيز بي سابقه و بسيار اثر گذار بوده است.يکي واقعه عاشورا که به شهادت امام حسين(ع)منتهي گرديد و ديگري ظهور و قيام امام زمان (عج)، که ان شاءالله به زودي به وقوع خواهد پيوست.از آنجا که سبک و سيره معصومين(عليهم السلام)به نسبت شرايط زماني و مکاني به ظاهر مختلف و در اصل و محتوا و هدف يکي است.لذا ميان اين دو قيام نيز ارتباطاتي وجود دارد.هدف هر دو قيام،اصلاح،مقابله با ستم و گسترش عدالت و معروف است که قيام امام حسين(ع)باجنبه مظلوميت،مغلوبيت و شکست جبهه حق(در ظاهر)همراه بوده است و قيام ديگر،جنبه قاهريت،چيرگي و برتري و تحقق آرمانها را به همراه خواهد داشت.در نگاهي ديگر قيام امام حسين(ع)با توجه به ظلمهايي که(در نوع خود در يک واقعه جنگي بي سابقه بوده است)به ايشان و خاندان مطهرشان که پاکترين و باارزشترين انسانهاي در عالم بوده اند روا شده هميشه به عنوان داغي براي ائمه اطهار(عليهم السلام)و شيعيان ايشان مطرح بوده است و حرکت و قيامي الهي را نياز دارد تا انتقام و احقاق حقي باشد برآن ظلمها و بي حرمتي هايي که بر خاندان مطهر اعظم رسل و به تعبيري بر بشريت وارد شده است.احقاق حق و انتقامي که در دل خود عدالت گستر و عدالت محور بوده و ظلم و ستم را به هيچ وجه جايز نمي شمارد.و اين هم ارتباطي ديگر از اين دو قيام است.